Waarom je zo kwaad wordt op je kind en wat je eraan kan doen.

Begrijp en reguleer je eigen emoties zodat je minder reactief bent tijdens lastige situaties met je kind.

Tijd om naar school te gaan en mijn jongste zoontje heeft besloten om zijn snoepketting om te doen en mee te nemen naar school. Maar op school zijn de daar niet zo blij mee, dus die ketting moet van mij af. Zoontje heeft daar helemaal geen zin in want hij is blij met zijn ketting en wil hem dolgraag omhouden.

Ik: Van de juffrouw mag je geen snoepjes mee naar school.

Zoontje: Maar ik ga de snoepjes niet opeten, ik wil alleen maar de ketting om.

Ik: Lieverd, ik snap het, het is ook een hele mooie ketting. Maar zelfs als je niet de snoepjes opeet dan nog moet de ketting thuisblijven.

Zoontje snap die redenatie niet en weigert de ketting af te doen. Snap ik want ik geef helemaal geen reden waarom hij de ketting toch niet om mag ondanks dat hij zegt niet de snoepjes te eten. Want ik bedoel natuurlijk: Ik geloof je niet als je zegt dat je de snoepjes niet gaat eten. En niet omdat mijn kind een leugenaar is maar omdat 4 jarigen nou eenmaal weinig impulscontrole hebben en het niet eten van de snoepjes een enorme kwelling zou zijn voor hem. Maar dat wil ik blijkbaar niet tegen hem zeggen.

Ik voel mijn frustratie en irritatie opborrelen. Het is laat en we moeten echt weg. De ochtenden zijn al zo chaotisch en nu met Corona moeten de kinderen de school binnengaan op een bepaald tijdstip die voor elke klas anders is. Te laat komen is nu dus echt geen optie.

Ik wordt steeds gefrustreerder en deze situatie gaat steeds meer voelen als een noodgeval. Ik doe een laatste poging.

Ik: Als je de ketting thuislaat dan neem ik hem vanmiddag voor je mee als ik je kom ophalen.

Maar nee hoor, ook dat werkt niet. Mijn kind staat mij apetrots met zijn ketting om uitdagend aan te kijken. En dat doet me de das om, ik word boos.

Herkenbaar? Vast wel. Het is één van die dagelijkse dingen. We willen dat iets gebeurt en het gebeurt niet, we voelen ons opgejaagd, we hebben haast en ons kind wil met geen mogelijkheid doen wat we vragen, al ga je op je kop staan.

Managen van je eigen emoties

Één van de moeilijkste dingen van het ouderschap is het managen van je eigen emoties. Ongeacht de uitdagingen van je kind zullen er zich regelmatig momenten voordoen waarbij je kind op je knoppen duwt, je op stang jaagt, het bloed onder je nagels vandaan haalt.

Triggers, we hebben ze allemaal. En welke naam je er ook aan wilt geven, je weet precies waar ik het over heb.

En zodra je getriggerd wordt dan vliegen al je goede intenties, samen met je goede humeur, het raam uit. Wat meestal volgt is een machtsstrijd, stem verheffen, geschreeuw, geruzie, met als ultiem resultaat disconnectie en later het welbekende schuldgevoel.

Vechten, vluchten, bevriezen

Als je kind iets doet wat jou triggert dan gaat er als het ware een alarm af in je hersenen. En dit alarm laat je weten dat er sprake is van een noodsituatie. Je krijgt een signaal dat je op de één of andere manier bedreigd wordt. Jouw emotionele reactie op het gedrag van je kind is zo sterk dat je als het ware gegijzeld wordt door je emoties en vervolgens neemt je primaire, instinctieve reactie het over.

Dit alarm zorgt voor een fight, flight of freeze respons. Dit is een reactie waarbij je lichaam in staat van paraatheid wordt gebracht om te vechten, vluchten of te bevriezen. Er stroomt adrenaline door je lichaam, je hartslag gaat omhoog en je ademhaling versnelt. Je denkt immers dat er gevaar dreigt en je lichaam is klaar om in actie te komen. Het is fysiologisch, instinctief proces, stammend uit de tijd dat wij nog bedreigd werden door mammoeten en sabeltandtijgers.

Een consequentie van deze vlucht, vecht of bevriezen reactie is dat je geen toegang meer hebt tot je prefrontale cortex. En dat is waar dingen mis gaan. Want je prefrontale cortex is dat deel van je hersenen dat onder meer verantwoordelijk is voor je rationele functies zoals: concentratie, probleemoplossend vermogen, plannen en uitvoeren van taken.

Maar dit deel van het brein zorgt er ook voor dat je je emoties in check houdt. Dus als je geen toegang meer hebt tot je prefrontale cortex dan verlies je letterlijk de controle. Je stoppen slaan door en je wordt reactief, je hebt letterlijk geen andere opties zolang je prefrontale cortex offline is.

Dus zodra je kind iets doet wat jou triggert wordt je lichaam voorbereid om actie te ondernemen. Je lichaam geeft aan: het is een noodsituatie en je redenerende brein wordt uitgeschakeld. De reactie die je vervolgens hebt lijkt door de staat waarin je verkeert -Dit is een noodsituatie- toepasselijk. Echter, later als je prefrontale cortex weer online is, kom je tot de conclusie dat je reactie hopeloos buitenproportioneel was.

Waarom wordt je getriggerd?

Hoe komt het dat je sommige situaties met je kind ervaart als een noodsituatie? Waarom raakt je zo opgewonden, gespannen en kun je niet meer normaal nadenken?

1. Je reactie is gebaseerd op het verleden. Je kind luistert niet en je raakt getriggerd. Je lichaam krijgt het signaal dat er op de één of andere manier gevaar dreigt. Waarom? Omdat zodra jij niet luisterde als kind er werkelijk sprake was van een noodsituatie. Misschien werd er tegen je geschreeuwd als je niet luisterde, moest je naar je kamer of misschien werd je wel geslagen. Dus zodra deze situatie zich voordoet met je kind dan wordt dat gevoel van gevaar in je opgeroepen. Is er werkelijk gevaar? Nee, het is alleen maar je kind die niet naar je wil luisteren. Je reactie is gebaseerd op je ervaring uit het verleden.

2. Je reactie is gebaseerd op eerdere, soortgelijke ervaringen met je kind. Wanneer je in deze ruzies met je kind beland, deze confrontaties, zodra je kind niet naar je luistert (of wat het ook is dat er bij jou voor zorgt dat je getriggerd wordt), dan wordt je boos, je verliest je geduld en je zegt en doet dingen waar je je later voor schaamt en waar je spijt van krijgt. En dát voelt als een noodsituatie, want we zien onszelf weer die weg inslaan en dat voelt aan als een gevaar.

3. Je reactie komt voort uit vermoeidheid, stress en niet goed voor jezelf zorgen. Je bent (over)vermoeid, hebt een eindeloze to-do list en/of er is niet aan jouw behoeften voldaan. Niet goed voor jezelf zorgen, jouw behoeften onderaan elk lijstje zetten, zorgt ervoor dat je weinig marge hebt. Je kunt niet geven als je eigen beker niet vol is. Je bent snel geprikkeld en geïrriteerd en daardoor schiet je sneller in je fight, flight of freeze respons.

Wat kun je anders doen?

De emotie is niet het probleem, het is jouw reactie op de emotie die vaak problematisch is, die is hopeloos overdreven omdat je niet meer rationeel en logisch na kunnen denken.

Dus wat te doen?

Als je merkt dat je getriggerd wordt moet je proberen uit deze fight, flight en freeze respons zien te komen en je prefrontale cortex terug online krijgen. En de beste manier om dat te doen is te door te pauzeren. Stop met wat je aan het doen bent en haal even een paar keer diep adem. Gewoon in en uitademen.

Je kunt eventueel een mantra voor jezelf herhalen: Dit is geen noodgeval, Mijn kind is niet de vijand, Ik kan deze situatie aan. Misschien helpt het je om even je handen onder de kraan te houden, een slokje water te nemen, met je handen te schudden of als het veilig is voor je kind, even weg te lopen en in de badkamer te gaan zitten.

De emotie die je voelt zal voorbij gaan, je HOEFT er niet naar te handelen. Er is niks dat je hoeft te doen op dat moment, er is geen gevaar, het is geen noodsituatie. Je kind doet iets wat jij niet leuk vindt en dat is alles.

Ervaar het moment, ervaar de emotie en laat het voorbij gaan. Zie deze sterke emotie als een golf in de oceaan, deze zwelt aan, komt op het hoogste punt en neemt dan in kracht af. Er is niks dat je hoeft te doen behalve pauzeren en ademhalen. Je zult zien dat je zo weer toegang krijgt tot je rationele brein en dat je weer meer mogelijkheden tot je beschikking hebt om op je kind te reageren.

Dit vergt uiteraard veel oefening en is niet zo gemakkelijk als het lijkt. Want denk erom, je hebt geen toegang tot je prefrontale cortex. Het is echter niet onmogelijk en door herhaling zul je zien dat je er steeds beter in wordt. Je bezig bent met het doorbreken van oude patronen en dat kost tijd. Je bent letterlijk je eigen brein aan het herprogrammeren.

Between stimulus and response, there is a space. In that space lies our freedom and power to choose our response. In our response lies our growth and freedom

-Victor Frankl-

Trigger-dagboek bijhouden

Wat ook ontzettend helpt in dit proces is meer inzicht krijgen in je eigen triggers. Daarom is het heel zinvol om een tijdje een trigger-dagboek bij te houden. Dit helpt je om meer inzicht te krijgen in welke gedragingen van je kind en welke situaties er bij jou voor zorgen dat je stoppen doorslaan. Daardoor ben je je meer bewust van deze situaties op de momenten dat deze zich voordoen en kun je sneller ingrijpen zolang je nog toegang hebt tot je rationele brein. Daardoor verval je minder snel terug in je oude patronen.

Als je kunt leren je triggers te herkennen en een emotioneel evenwicht te herstellen voordat je reageert op je kind dan neemt niet alleen je eigen reactiviteit af maar je leert je kind ook een waardevolle les over het reguleren van zijn of haar eigen emoties.

Met als bonus dat je kind ook steeds beter in staat zal zijn om zijn eigen gedrag te reguleren. Want een kind kan pas zijn gedrag reguleren op het moment dat het in staat is om zijn emoties te reguleren.

Ben je benieuwd wat jouw triggers zijn en waar ze vandaan komen? Wil je je meer bewust worden van je triggers en reflecteren op je eigen gedrag zodat je minder emotioneel reactief wordt in de omgang met je kind? Houd dan enkele dagen een trigger-dagboek bij. Noteer daarbij de volgende zaken:

1. Welke situatie heeft jou getriggerd? Bijv: Mijn kind wilde niet weg uit de speeltuin nadat ik haar al eerder had laten weten dat we over 10 minuten weg zouden gaan en die 10 minuten zijn nu voorbij.

2. Welke emoties en lichamelijke sensaties riep dat bij je op? Bijv: Ik werd boos op haar en heb tegen haar geschreeuwd. Mijn mond werd droog en mijn handen begonnen te trillen en mijn hartslag ging omhoog.

3. Wat is de mogelijke oorzaak van het feit dat je getriggerd wordt? Bijv: Mijn reactie is gebaseerd om eerdere, soortgelijke ervaringen met mijn kind. Vaak wil mijn kind niet weg op het moment dat ik het vraag. Het leidt altijd tot een machtsstrijd en dit zorgt ervoor dat ik haar al met heel veel spanning benader en dat ik niet veel kan hebben. Ik verwacht dat ze ook nu weer niet meteen mee zal gaan en dat we ruzie krijgen. Bovendien kijken alle ouders in de speeltuin me aan en zullen me vast veroordelen omdat ik een kind heb dat totaal niet naar mij luistert en mij niet respecteert.

4. Wat zou je in de toekomst kunnen doen of zeggen zodat je niet of minder (snel) getriggerd raakt? Bijv: Voordat ik naar mijn kind toega om te zeggen dat we weg moeten zal ik eerst even diep ademhalen en mezelf eraan herinneren dat het geen noodgeval is. Mijn kind vindt het gewoon lastig om weg te gaan uit de speeltuin omdat het zo leuk aan het spelen is. Ik zou empathie met haar kunnen hebben en haar zeggen dat het ook lastig is om te stoppen met spelen. Ik zou ook, op een andere moment, met mijn kind kunnen praten om samen tot een oplossing te komen hoe we het weggaan uit de speeltuin soepeler kunnen laten verlopen.

Verandering begint bij bewustwording. En door op een rustig moment op deze wijze naar je triggers te kijken schijn je een licht op je reactiviteit, die veelal onbewust is. Door het naar de voorgrond te halen kun je ervan leren en het de volgende keer anders doen.

Be grateful for you triggers, they show you where you are not free

-unknown-