Neem jij je ook wel eens voor om dingen anders aan te pakken met je kind? En lukt dat dan vervolgens ook?
Ik nam -en neem me nog steeds- vaak voor om dingen anders te doen met mijn kinderen. Om meer geduld te hebben, om niet te vaak automatisch nee te zeggen, om niet meteen als scheidsrechter op te treden op het moment dat mijn kinderen ruzie met elkaar hebben. En hoewel mijn intenties er zijn én ik enorm mijn best doe, lukt het vaak toch niet.
Ontzettend frustrerend want het leidt vaak tot teleurstelling en soms tot schuldgevoelens. Want waarom lukt het me nou niet om het anders te doen?
Misschien ervaar jij ook wel eens dat je soms iets doet of zegt en later denkt waarom? Je wilde het eigenlijk anders doen maar op de één of andere manier val je toch weer terug in het oude patroon van reageren op je kind.
gedrag Herhalen is efficiënt
Hersenwetenschap en hersenonderzoek tonen aan dat gedrag dat vaak herhaald wordt patronen creëert in de hersenen. Deze patronen worden neurale netwerken genoemd. En deze netwerken in het brein worden keer op keer ingezet in allerlei situaties.
Op het moment dat we iets vaak doen dan wordt zo’n neuraal netwerk versterkt, daardoor wordt die handeling of dat gedrag steeds efficiënter. Je kan zo sneller informatie met elkaar in verband brengen, sneller denken en reageren. Heel erg handig dus.
Elke keer dat je op je fiets stapt wordt dat specifieke neurale netwerk ingezet dat hoort bij fietsen, je weet dus precies wat je moet doen zonder er bij te na te denken. Het gaat eigenlijk gewoon vanzelf.
Maar wat heeft dit nu allemaal te maken met de wijze waarop je met je kind omgaat? Best wel veel. Want de wijze waarop jij soms reageert op je kind, deze patronen, liggen OOK verankert in deze neurale netwerken.
Het zijn de neurale netwerken in je hersenen die heel “efficiënt” de route nemen die al is uitgestippeld omdat je altijd die route neemt in die situatie. En ik heb hier het woord efficiënt tussen aanhalingstekens gezet want ja, het is efficiënt -want snel- maar wat nou als je helemaal niet meer op deze manier met deze specifieke situatie om wilt gaan? Hoe pak je dat dan aan?
Gedrag uitdoven en herprogrammeren
Behalve dat de hersenen zeer efficiënt zijn, zijn ze ook plastisch. En dat betekent dat je er vorm aan kunt geven. Je bent in staat om nieuwe neurale netwerken aan te leggen, bijvoorbeeld zodra je een nieuwe sport leert beoefenen of een andere nieuwe vaardigheid leert zoals autorijden. Op zo’n moment ben je letterlijk je hersenen aan het programmeren voor een nieuwe taak.
Maar het gebeurt ook dat onze hersenen oude verbindingen, neurale netwerken die je niet meer gebruikt opruimt. Dat wordt pruning genoemd, en pruning is Engels voor snoeien, zoals je een plant bijknipt, om oude stukken weg te halen, hem beter te laten groeien of omdat je hem in een bepaalde vorm wilt hebben.
Misschien was je als kind heel erg goed in tennissen maar heb je al 20 jaar geen racket meer aangeraakt. Grote kans dat je nu die ballen lang niet meer zo goed kunt plaatsen als vroeger. Dat je dat niet meer goed lukt komt dus doordat dit oude neurale netwerk, dat bij het tennissen hoorde, in de loop van de jaren is afgebroken omdat het niet meer gebruikt werd.
Het goede nieuws is dus dat je hersenen zowel efficiënt als plastisch zijn. Efficiënt omdat herhaling ervoor zorgt dat het neurale netwerk steeds beter in je hersenen wordt vastgelegd en de dingen die je niet meer doet langzaam in je hersenen worden afgebouwd. Plastisch omdat je nieuwe dingen kunt leren en bestaande dingen kunt aanpassen.
Gedragsverandering, dat pak je zo aan
Dus even terug naar het veranderen van gedrag. Want als je gedrag wilt veranderen zul je dus dat neurale netwerk wat altijd ingezet wordt in die specifieke situatie af moeten gaan breken. Je moet het proces van pruning in gang gaan zetten. Je moet het oude netwerk weg gaan snoeien en er een ander netwerk voor in plek gaan zetten.
Nieuwe neurale netwerken kun je vergelijken met langlaufsporen in de sneeuw. Als je er maar 1 keer overheen gaat is het spoor vers en niet zo heel diep. Als het daarna niet meer gebruikt wordt dan verdwijnt het spoor weer gemakkelijk. Ga je echter elke dag of zelfs meerdere keren per dag via datzelfde spoor dan wordt het spoor steeds dieper en zal het niet heel snel verdwijnen. Het bewegen over dit spoor gaat ook met meer snelheid gepaard omdat het al zo diep is ingesleten.
Wat betekent dit voor het veranderen van ongewenst gedrag? Allereerst zul je moeten onderzoeken welke patronen je wilt doorbreken. Welke patronen zitten je in de weg? Welke patronen helpen je niet (meer)? Vervolgens ga je die patronen herprogrammeren zodat je nieuwe neurale verbindingen gaat creëren en je niet meer vanuit oude patronen hoeft te opereren.
Makkelijk? Nee, zeker niet. Het veranderen van menselijk gedrag is één van de moeilijkste dingen die er is. Onmogelijk? Nee, ook niet. Als je je bewust bent van de patronen die je wilt doorbreken én je bent gemotiveerd dan zijn er technieken die je in kunt zetten.
De eerste stap kun je nu zetten
De allereerste stap die je vandaag kunt nemen om gedragsverandering tot stand te brengen is eens op te schrijven wat je anders zou willen doen. Welk gedrag vertoon jij naar je kind dat je aan wilt pakken? Dat je in de toekomst anders wilt doen?
En schrijf ook eens op wat je daarvoor in de plaats wilt zetten. Hoe ziet dat eruit? Maak het zo concreet mogelijk. Wat zeg je tegen je kind op dat moment? Hoe is je non-verbale communicatie op dat moment? Creëer de situatie in je hoofd en visualiseer jouw reactie op die situatie en schrijf dat allemaal op.
De eerste stap van gedragsverandering begint altijd bij bewustwording! Bewustwording wat je anders wilt doen en hoe dat er dan uitziet volgens jou. Vervolgens is het een kwestie van vallen en opstaan. Het nieuwe gewenste gedrag blijven herhalen en blijven reflecteren op je eigen gedrag.
Natuurlijk zijn er nog veel meer zaken die bijdragen aan gedragsverandering. Wil je hier samen mee aan de slag? Wil je graag een betere ouder worden voor je kind? Ik kan je daarbij helpen. Boek een gratis kennismakingsgesprek om te zien wat ik voor je kan betekenen.